28 oktober
Op 27 oktober heeft het kabinet Noodpakket 3.0 gepresenteerd in verband met de ‘tweede golf’ van coronamaatregelen die hun weerslag hebben op het bedrijfsleven. De opleving van het coronavirus en de huidige maatregelen hebben grote gevolgen voor de economie. Het kabinet stelt extra geld beschikbaar voor bedrijven die door de recente maatregelen onevenredig hard worden geraakt. Zo krijgt de horeca een eenmalige subsidie ter compensatie van aangelegde en nu onbruikbare voorraden. Ook komen meer sectoren - waaronder de transportsector - in aanmerking voor de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL). Daarnaast komt het kabinet met hulp voor de evenementenbranche, die vaak een groot deel van de jaaromzet in de zomermaanden behaalt. 

• Verbreding van de tegemoetkoming voor het MKB voor vaste lasten (TVL)
  De TVL, die bedoeld is om ondernemers te helpen met het betalen van hun vaste lasten, wordt tijdelijk opengesteld voor alle sectoren. Voor deze tijdelijke verbreding van de maatregel is € 140 miljoen uitgetrokken. Bedrijven kunnen vanaf medio november een aanvraag indienen.
• Coronagerelateerde financieringsregelingen (BMKB-C, GO-C, COL en KKC) 
  Om bedrijven te blijven ondersteunen in hun liquiditeitsbehoeften is het van belang om de garantieregelingen te verlengen. Deze maatregelen worden verlengd tot 30 juni 2021. De BMKB-C wordt waarschijnlijk verlengd tot 31 december 2021.
• Subsidie voor voorraad- en aanpassingskosten voor de horeca
  Horecaondernemers hebben voorraden aangelegd die ze vanwege de tijdelijke sluiting niet meer kunnen gebruiken. Ook hebben ze vaak investeringen gedaan om in de winter op een coronaveilige manier open te kunnen blijven, bijvoorbeeld door hun terras te overkappen. Bovenop de TVL verstrekt het kabinet een eenmalige subsidie om deze kosten te compenseren. Deze bedraagt circa 2,75 procent van de omzetderving, gemiddeld € 2.500. Ondernemers kunnen de subsidie vanaf half november aanvragen via de TVL-aanvraag. Voor deze regeling is € 40 miljoen beschikbaar.
• Evenementenbranche
  Door de coronamaatregelen zijn veel evenementen, zoals muziekfestivals en kermissen, niet doorgegaan. Bedrijven en leveranciers in de evenementenindustrie zijn voor hun omzet grotendeels afhankelijk van de zomermaanden. Die schommeling in omzet kan zorgen voor een vertekend beeld bij de berekening van de TVL. Het kabinet komt met een eenmalige extra vergoeding die gebaseerd is op de TVL-vergoeding voor de zomer. Het gaat naar verwachting om 800 evenementenondernemers, die gemiddeld zo'n € 14.000 krijgen. Hiervoor is een bedrag van € 11 miljoen gereserveerd.
• Theater
  Er is € 40 miljoen euro gereserveerd voor niet-gesubsidieerde theaterproducenten als compensatie voor voorstellingen die niet door konden gaan.
• De Time-Out Arrangement (TOA)
  Het kabinet wil bedrijven in moeilijkheden helpen bij het zoeken naar private oplossingen om een faillissement af te wenden. Om de ingrijpende gevolgen voor de betrokken ondernemers en voor de economie en de werkgelegenheid te beperken, is bij het definitief of tijdelijk stopzetten van deze bedrijven een zachte landing van belang. Daarom werkt het kabinet samen met belanghebbenden aan flankerend beleid om ondernemers te helpen bij de uitvoering van de Wet homologatie onderhands akkoord (WHOA). Voor ondernemers is de WHOA een ingewikkelde en nogal technische wet waar ze hulp bij nodig hebben. Bovendien neemt de WHOA niet alle knelpunten weg die ondernemers tegenkomen bij het tijdelijk of definitief stopzetten van hun bedrijf. In het totale steunpakket, de Time-out arrangement (TOA), is hier aandacht voor. De ondersteuning binnen de TOA bestaat uit meerdere elementen. Een deel van dit flankerende beleid loopt al en een ander deel wordt verder uitgewerkt. Vorige maand is de Kamer van Koophandel het programma ‘Zwaar weer’ gestart. Dit programma omvat diensten voor bedrijven in zwaar weer, zoals verwijzing, advies en een routewijzer. Volgende maand wordt een platform met praktische informatie gelanceerd. Daar is informatie te vinden over de stappen die ondernemers zelf al kunnen zetten en de steun die ze daarbij kunnen krijgen. Vanaf januari zal de dienstverlening van de Kamer van Koophandel worden uitgebreid met extra WHOA-ondersteuning op maat. Het gaat dan om advies, doorverwijzing, coaching en een instrument dat het eenvoudiger maakt om akkoorden te treffen.​​​​​​​

13 oktober
De Europese Commissie heeft besloten tot verlenging en uitbreiding van de Tijdelijke Kaderregeling inzake staatssteun, die op 19 maart 2020 was aangenomen ter ondersteuning van de economie in de context van de uitbraak van het coronavirus. Alle onderdelen van de Tijdelijke Kaderregeling worden met zes maanden verlengd tot en met 30 juni 2021, en het onderdeel inzake steun voor herkapitalisaties wordt met nog eens drie maanden verlengd tot en met 30 september 2021.

Met de wijziging wordt ook een nieuwe maatregel ingevoerd, die de lidstaten in staat stelt ondernemingen te ondersteunen die door de coronacrisis in de betreffende periode een omzetdaling van ten minste 30% hebben geleden ten opzichte van dezelfde periode in 2019. De steun dekt een deel van de vaste lasten van de onderneming die nu niet door inkomsten worden gedekt. Het maximumbedrag is € 3 miljoen per onderneming. De ondersteuning van deze bedrijven door tijdelijk bij te dragen aan een deel van hun kosten, moet een verslechtering van hun kapitaalpositie voorkomen, hun bedrijfsactiviteiten overeind houden en hun een stevig platform voor herstel bieden. Zo kan meer doelgerichte steun worden verleend aan ondernemingen die deze aantoonbaar nodig hebben. 

De Commissie heeft ook de voorwaarden voor herkapitalisatiemaatregelen op grond van de Tijdelijke Kaderregeling aangepast, met name voor de exit van de Staat uit de herkapitalisatie van ondernemingen waarvan de Staat vóór de herkapitalisatie reeds aandeelhouder was. Met deze wijziging kan de Staat zijn eigenvermogensbelang in dergelijke ondernemingen via een onafhankelijke waardering afstoten en daarbij zijn eerdere belang herstellen en daadwerkelijke mededinging op de Europese interne markt blijven waarborgen.

Gezien het aanhoudende algemene gebrek aan voldoende particuliere capaciteit om alle economisch verantwoorde risico's voor de uitvoer naar landen op de lijst van landen met een verhandelbaar risico te dekken, bevat de wijziging tot slot een verlenging tot en met 30 juni 2021 van de tijdelijke schrapping van alle landen van de lijst van landen met verhandelbare risico's in het kader van de mededeling over de kortlopende exportkredietverzekering.

30 september
Het kabinet heeft de exacte voorwaarden bekendgemaakt van de op 28 augustus 2020 aangekondigde verlenging van de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). De voorwaarden sluiten nauw aan bij de eerder aangekondigde wijzigingen. Alleen wordt de maximale aanpassing van de loonsom in de tweede periode van drie maanden (januari 2021 - maart 2021) verlaagd naar 15% (was 20%). De maximale aanpassing van de loonsom in de laatste periode (april 2021 - juni 2021) blijft 20%. De verlenging van de NOW is naar verwachting vanaf medio november beschikbaar.

29 september
Het nieuwe noodpakket voor banen en economie, dat op 1 oktober ingaat, heeft brede steun gekregen in de Tweede Kamer. Het steun- en herstelpakket omvat ook een sociaal pakket van € 1,4 miljard voor begeleiding naar werk, scholing, schuldverlichting en jeugdwerkloosheid. De Eerste Kamer moet nog instemmen met de maatregelen.

28 augustus
De Nederlandse overheid verlengt het Noodpakket voor banen en economie. Op 28 augustus maakte het kabinet bekend dat er 11 miljard euro extra is uitgetrokken voor het Noodpakket 3.0. Het nieuwe pakket betreft de volgende maatregelen:

• Verlenging en wijziging van de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) – De NOW blijft de komende negen maanden beschikbaar voor bedrijven. Hiermee krijgt het bedrijfsleven voor een langere periode de nodige zekerheid en rust. De nieuwe regeling wordt opgedeeld in drie stappen van drie maanden, waarbij de NOW geleidelijk wordt afgebouwd. In de periode oktober-december blijft de NOW-subsidie maximaal 80%, waarna dit percentage in de volgende twee tijdvakken daalt tot respectievelijk 70% en 60%. Het minimale verwachte omzetverlies om aanspraak te kunnen maken op de NOW wordt vanaf 1 januari 2021 verhoogd van 20% naar 30%. NOW 3.0 biedt werkgevers de mogelijkheid om hun loonkosten aan te passen zonder dat dit gevolgen heeft voor hun subsidie. In het eerste tijdvak kunnen werkgevers een wijziging van maximaal 10% van de loonsom doorvoeren, oplopend tot 20% in de tweede en derde periode. De vaste opslag voor werkgeverslasten, zoals vakantiegeld en pensioenpremies, blijft 40%.
• Verlenging van de inkomensondersteuning voor zelfstandigen (TOZO) – De overbruggingsregeling voor zelfstandige ondernemers wordt met negen maanden verlengd tot 30 juni 2021. Gemeenten bieden vanaf 1 januari 2021 extra dienstverlening aan voor zelfstandige ondernemers, zoals bij- of omscholing en heroriëntatie op de arbeidsmarkt.
• Verlenging van de tegemoetkoming vaste lasten voor het mkb (TVL) – De TVL-regeling, een subsidie voor het mkb om de vaste lasten te kunnen betalen, wordt eveneens verlengd en wordt verhoogd naar maximaal 90.000 euro per bedrijf per drie maanden. De verlenging betreft drie maal drie maanden, waarbij de TVL stapsgewijs wordt afgebouwd. In de periode oktober-december geldt nog de huidige voorwaarde dat er sprake moet zijn van minimaal 30% omzetverlies als gevolg van de coronacrisis. Daarna wordt deze drempel verhoogd naar 40% (januari-maart) en 45% (april-juni). Een bedrijf moet minimaal 4.000 euro aan vaste lasten hebben. Daarvan wordt maximaal 50% vergoed. De subsidie bedraagt minimaal 1.000 euro en maximaal 90.000 euro.
• Coronagerelateerde financieringsregelingen (BMKB-C, GO-C en KKC) – De extra, verruimde of meer toegankelijke kredietfaciliteiten en -garanties voor voldoende liquiditeit (BMKB-C, GO-C en KKC) blijven na 1 oktober 2020 beschikbaar.
• Belastingmaatregelen – Ondernemers kunnen tot 1 oktober 2020 belastinguitstel aanvragen. Dit betekent dat het uitstel uiterlijk op 1 januari 2021 afloopt. Om te voorkomen dat ondernemers alsnog in de problemen komen met terugbetalen, krijgen ze twee jaar de tijd om de opgebouwde belastingschuld af te lossen. De tijdelijke verlaging van invorderingsrente naar bijna nul wordt verlengd tot 31 december 2021, zodat ondernemers met zo min mogelijk extra kosten worden geconfronteerd.

Het kabinet neemt ook nieuwe maatregelen om investeringen en uiteindelijk economische groei te stimuleren. Publieke investeringen in onder meer infrastructuur ter waarde van twee miljard euro worden naar voren gehaald. Het kabinet investeert daarnaast in een nationale scale-up-faciliteit (150 miljoen euro) en reserveert 300 miljoen euro om te kunnen participeren in een beoogd privaat fonds voor de herkapitalisatie van (middel)grote bedrijven.

Ook stelt het kabinet 150 miljoen euro beschikbaar om het fondsvermogen van de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's) extra aan te vullen, zodat zij innovatieve mkb-ondernemingen via financiering kunnen versterken. Het kabinet heeft bovendien 255 miljoen euro vrijgemaakt voor de cofinanciering van EU-programma's gericht op regionale ontwikkeling, innovatie, duurzaamheid en digitalisering.

1 augustus 
Als reactie op de aanhoudende coronaviruspandemie trekt de Commissie €128 miljoen  uit om 23 nieuwe onderzoeksprojecten te ondersteunen. De financiering in het kader van het onderzoeks- en innovatieprogramma van de EU “Horizon 2020” maakt deel uit van de toezegging van de Commissie van €1,4 miljard voor het initiatief “Wereldwijde Coronarespons”, dat in mei 2020 door de Commissie is opgestart. Dankzij de financiering zullen onderzoekers aan oplossingen voor de pandemie en de gevolgen daarvan kunnen werken, door de industriële capaciteit voor de productie en toepassing van gemakkelijk beschikbare oplossingen te versterken, medische technologieën en digitale instrumenten te ontwikkelen, meer inzicht te verwerven in de sociaaleconomische en gedragsgevolgen van de pandemie en te leren van grote groepen patiënten (cohorten) in heel Europa. Deze onderzoeksacties vormen een aanvulling op eerdere inspanningen die gericht waren op de ontwikkeling van diagnosemiddelen, behandelingen en vaccins.

17 juli 
De Europese Commissie heeft een Nederlandse regeling van €77 miljoen ter ondersteuning van aanbieders van huisartsenzorg, wijkverpleging, geestelijke gezondheidszorg en sociale steun in het kader van de uitbraak van het coronavirus goedgekeurd. De regeling werd goedgekeurd op grond van de Tijdelijke Kaderregeling inzake Staatssteun. De maatregel zal steun verlenen aan zorgverleners die zich richten op het verlenen van thuiszorg aan patiënten, die het zwaarst worden getroffen door de noodzakelijke sociale afstandsregels die de Nederlandse regering oplegt om de verspreiding van het coronavirus te beperken (bv. ouderen, mensen met een zwakke gezondheid en geestelijk zieke patiënten). De steun zal worden verleend in de vorm van directe subsidies voor de aankoop, huur, licentiëring en implementatie van e-health applicaties.

2 juli 
De Europese Commissie heeft de geldigheid van bepaalde staatssteunregels, die anders eind 2020 zouden aflopen, verlengd. In dit verband, en om rekening te houden met de gevolgen van de huidige crisis, heeft de Commissie, na raadpleging van de lidstaten, besloten bepaalde gerichte aanpassingen van de bestaande regels door te voeren om de economische en financiële gevolgen van de uitbraak van het coronavirus voor bedrijven te verzachten.

Daartoe heeft de Europese Commissie een nieuwe Verordening vastgesteld tot wijziging van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) en de de-minimisverordening, alsmede een mededeling tot wijziging van zeven reeksen richtsnoeren inzake staatssteun vastgesteld en de richtsnoeren die anders per 31 december 2020 zouden aflopen verlengd.

29 juni 
Na de goedkeuring van de regeling door de Europese Commissie kunnen MKB-ondernemers, die rechtstreeks de gevolgen van de verschillende kabinetsmaatregelen om het coronavirus in te dammen ondervinden, vanaf dinsdag 30 juni een aanvraag indienen voor de Tegemoetkoming Vaste Lasten MKB (TVL). De in aanmerking komende bedrijven ontvangen een belastingvrije vergoeding van het Ministerie van Economische Zaken om hun vaste kosten te dekken. Afhankelijk van de grootte van het bedrijf, de hoogte van de vaste kosten en de daling van de omzet (minimaal 30%), krijgt het MKB een vergoeding van maximaal €50.000 om de vaste kosten voor de komende vier maanden te dekken. Bedrijven die in aanmerking kwamen voor de TOGS-regeling komen ook in aanmerking voor deze nieuwe regeling. De TOGS-regeling is met ingang van 26 juni 2020 gesloten.

29 juni
De Europese Commissie heeft een derde wijziging van de Tijdelijke Kaderregeling inzake Staatssteun vastgesteld. De Tijdelijke Kaderregeling werd voor het eerst gewijzigd op 3 april 2020 om de mogelijkheden voor overheidssteun te vergroten voor onderzoek, tests en de productie van producten die relevant zijn voor de bestrijding van de uitbraak van het coronavirus, om de werkgelegenheid te beschermen en om de economie verder te ondersteunen. Op 8 mei 2020 keurde de Commissie een tweede wijziging goed om het toepassingsgebied van de Tijdelijke Kaderregeling uit te breiden tot herkapitalisatie en achtergestelde schuldmaatregelen. De nieuwe wijziging breidt de Tijdelijke Kaderregeling uit om de lidstaten in staat te stellen overheidssteun op grond van de Tijdelijke Kaderregeling te verlenen aan alle micro- en kleine ondernemingen, ook wanneer deze zich op 31 december 2019 al in financiële moeilijkheden bevonden.

Dit is mogelijk, tenzij deze ondernemingen zich in een insolventieprocedure bevinden, reddingssteun hebben ontvangen die niet is terugbetaald, of onderworpen zijn aan een herstructureringsplan op grond van staatssteunregels. Gezien hun beperkte omvang en betrokkenheid bij grensoverschrijdende transacties is het minder waarschijnlijk dat tijdelijke staatssteun aan micro- en kleine ondernemingen de concurrentie op de interne markt verstoort, dan in geval van staatssteun aan grotere ondernemingen.

Deze wijziging vergroot ook de mogelijkheden om start-ups te steunen, waarvan de overgrote meerderheid binnen de groep van micro- en kleine bedrijven valt. De nieuwe mogelijkheden moeten met name innovatieve bedrijven steunen, die in hun snelgroeiende fase verliesgevend kunnen zijn en die van cruciaal belang zijn voor het economisch herstel van de Unie.

27 juni 
De “Global Goal: Unite for our Future” donorconferentie, die vandaag door de Europese Commissie en Global Citizen werd georganiseerd, heeft €6,15 miljard aan extra financiering vrijgemaakt om te helpen bij de ontwikkeling van vaccins, tests en behandelingen in verband met het coronavirus en eerlijke toegang tot die middelen te garanderen. Het geld dat is opgehaald dient ook ter ondersteuning van het economisch herstel in de meest kwetsbare regio's en gemeenschappen ter wereld.

Dit bedrag omvat een toezegging van €4,9 miljard door de Europese Investeringsbank, in samenwerking met de Europese Commissie, en een toezegging van €485 miljoen door de EU-lidstaten.

26 juni
De Europese Commissie heeft de Nederlandse steunregeling Tegemoetkoming Vaste Lasten MKB (TVL), ter waarde van €1.4 miljard, goedgekeurd. De TVL zal kleine en middelgrote bedrijven steunen die door de uitbraak van het coronavirus zijn getroffen. De steunregeling werd op 28 mei aangekondigd door de Nederlandse regering. 

25 juni 
Het Nederlandse kabinet heeft de nieuwe NOW-regeling gepubliceerd samen met de voorwaarden van deze subsidie uit het tweede noodpakket. Werkgevers kunnen vanaf 6 juli de NOW 2.0 aanvragen. Zie voor meer informatie ons artikel over NOW 2.0. 

18 juni
Sinds 18 juni kunnen EU-landen via het instrument voor noodhulp extra financiering aanvragen voor het vervoer van essentiële goederen, medische teams en coronapatiënten. Deze financiering kan worden aangevraagd via het instrument voor noodhulp en komt bovenop de steun die reeds beschikbaar is via het EU-mechanisme voor civiele bescherming en de eerder via rescEU geleverde beschermingsmiddelen. Een bedrag van €220 miljoen is beschikbaar gesteld.

12 juni 
Op 12 juni heeft de Europese Commissie de lidstaten een conceptvoorstel ter consultatie gezonden voor een verdere verruiming van het tijdelijke steunkader. Vóór dit voorstel is het tijdelijke steunkader al twee keer aangepast (op 3 april en 8 mei 2020). 

Het voorstel van de Commissie is om het toepassingsbereik van het tijdelijke steunkader verder uit te breiden, waardoor lidstaten:

1. bepaalde micro- en kleine ondernemingen (waaronder ook start-ups) kunnen steunen die vóór 31 december 2019 al in financiële moeilijkheden verkeerden, en
2. particuliere investeerders kunnen aansporen om deel te nemen aan herkapitalisatiemaatregelen in het kader van de coronacrisis.

Deze aanpassing betekent een aanzienlijke verruiming van de mogelijkheden om startups te steunen. Bijzonder belangrijk zijn de innovatieve startups die misschien verliesgevend zijn in hun fase van sterke groei, maar die van cruciaal belang zijn voor het economische herstel van de Unie. Daarnaast stelt de Commissie ook voor de voorwaarden voor herkapitalisatiemaatregelen op grond van het tijdelijke steunkader aan te passen voor de gevallen waarin particuliere investeerders, samen met de Staat, bijdragen in de kapitaalverschaffing. In de eerste plaats zouden, in de voorgestelde aanpassingen, ondernemingen waarin de Staat al aandeelhouder is hun kapitaal kunnen verhogen (zoals bij particuliere ondernemingen), doch met behoud van dezelfde garanties voor een daadwerkelijke mededinging op de interne markt. In de tweede plaats zouden met dit aanpassingsvoorstel kapitaalinjecties met een aanzienlijk aandeel voor particuliere partijen ook in particuliere ondernemingen worden aangemoedigd. Daardoor zou er minder staatssteun nodig zijn en zou het risico op concurrentieverstoring worden beperkt.

28 mei
De Nederlandse regering heeft het op 20 mei aangekondigde noodpakket voor banen en economie 2.0 gewijzigd door het te verlengen tot 1 oktober 2020. Deze verlenging is van toepassing op veel van de bestaande maatregelen, zoals de NOW, de TOZO en diverse belastingmaatregelen.

Bovendien wordt de op 20 mei aangekondigde aanvullende financieringsinjectie voor de COL verhoogd van €150 miljoen tot €200 miljoen.

De Nederlandse regering heeft ook een nieuwe maatregel aangekondigd om het MKB te helpen bij het met hun vaste kosten (Tegemoetkoming Vaste Lasten MKB, TVL). Kleine en middelgrote ondernemingen die actief zijn in onder meer de sectoren horeca, recreatie, evenementen, kermissen, muziekpodia en theater, komen in aanmerking voor een belastingvrijstelling van het ministerie van Economische Zaken om hun vaste kosten te dekken. Afhankelijk van de omvang van het bedrijf, de hoogte van de vaste kosten en de daling van de omzet (ten minste 30%) ontvangt het MKB een vergoeding van maximaal €50.000, die dient om de vaste kosten voor de komende vier maanden te dekken. Bedrijven die in aanmerking komen voor de TOGS-regeling, komen ook in aanmerking voor deze nieuwe regeling.

28 mei
De Europese Commissie heeft ingestemd met de Klein Krediet Corona-regeling (KKC), waarmee een bedrag van 713 miljoen euro gemoeid is. Het gaat om garanties op leningen met een nominaal leningbedrag tussen 10.000 en 50.000 euro. De overheid staat garant voor 95% van de lening. De regeling moet liquiditeit verschaffen aan MKB-bedrijven die door de coronacrisis zijn getroffen, zodat zij hun activiteiten kunnen voortzetten, investeringen kunnen doen en de werkgelegenheid in stand kunnen houden. Met de maatregel zullen naar verwachting 30.000 bedrijven worden ondersteund. Een overbruggingskrediet met een garantie op grond van de KKC-regeling kan worden aangevraagd via de financier van het bedrijf. Alle financiers die geaccrediteerd zijn om BMKB-C-kredieten te verstrekken, mogen automatisch ook KKC-leningen verstrekken. De KKC-regeling is op 8 mei door de Nederlandse regering aangekondigd.

25 mei
De Europese Commissie heeft de Nederlandse garantieregeling ter ondersteuning van de handelskredietverzekeringsmarkt in verband met de uitbraak van het coronavirus goedgekeurd. Deze regeling is op 7 april door de Nederlandse regering bekendgemaakt. Handelskredietverzekeringen beschermen bedrijven die goederen en diensten leveren tegen het risico dat hun klanten niet betalen. Door de economische gevolgen van de coronavirusuitbraak is het risico dat verzekeraars niet bereid zijn deze verzekering af te geven, groter geworden. De Nederlandse maatregel waarborgt dat handelskredietverzekeringen voor bedrijven beschikbaar blijven, waarmee wordt voorkomen dat kopers van goederen of diensten vooraf moeten betalen, zodat hun onmiddellijke liquiditeitsbehoefte afneemt. Volgens de Europese Commissie is de door Nederland aangemelde regeling verenigbaar met de in het EU-verdrag vastgelegde beginselen, en doelgericht om een ernstige verstoring van de Nederlandse economie te verhelpen. Met name (i) hebben de handelskredietverzekeraars toegezegd de bescherming die zij op dit moment bieden, in stand te houden ondanks de economische problemen bij bedrijven als gevolg de coronavirusuitbraak; (ii) is de garantie beperkt tot handelskredieten waarvan de onderliggende transactie in 2020 plaatsvindt; (iii) staat de regeling open voor alle kredietverzekeraars in Nederland; (iv) voorziet de garantieregeling in een risicodeling tussen de verzekeraars en de staat tot een bedrag van € 1 miljard, en biedt deze indien nodig een extra vangnet tot een totaalbedrag van € 12 miljard, en (v) is de vergoeding die de Nederlandse staat voor de regeling ontvangt, voldoende.

20 mei
De Nederlandse regering heeft haar Noodpakket banen en economie verlengd. Op 20 mei heeft het kabinet het Noodpakket 2.0 geïntroduceerd, waarvoor nog eens 13 miljard euro is uitgetrokken. Dit bijgewerkte pakket omvat de volgende maatregelen:

• Nieuwe maatregel: tegemoetkoming in de vaste lasten voor het MKB (TLV): Onder meer bedrijven in de sectoren horeca, recreatie, evenementen, kermissen, muziekpodia en theater komen - naast de financiële tegemoetkoming in de loonkosten (NOW) - hiervoor in aanmerking. Het betreft een belastingvrije tegemoetkoming van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat om de vaste lasten te dekken. Afhankelijk van de bedrijfsomvang, de hoogte van de vaste lasten en de omzetdaling (ten minste 30%) krijgen deze bedrijven een tegemoetkoming van maximaal 50.000 euro om hun vaste lasten de komende vier maanden te dekken. Voor deze regeling is 1,4 miljard euro beschikbaar. Bedrijven die in aanmerking komen voor TOGS (Tegemoetkoming Ondernemers Getroffen Sectoren) kunnen ook een beroep doen op deze nieuwe regeling.
• Verlenging van en wijzigingen in de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW): Deze maatregel zal beschikbaar blijven voor bedrijven die in de maanden juni, juli en augustus een inkomstendaling van ten minste 20% verwachten. De forfaitaire opslag zal worden verhoogd van 30% naar 40%. Op deze manier draagt de NOW ook bij in de niet-loonkosten. Binnen NOW 2.0 is de referentiemaand voor de loonsom maart 2020. Een bedrijf dat gebruikmaakt van de NOW mag in 2020 geen winst uitkeren aan aandeelhouders, geen bonussen betalen aan directie of bestuur en geen eigen aandelen inkopen. Zie voor meer details ons artikel over NOW 2.0. 
• Verlenging van belastingmaatregelen: De periode waarin getroffen bedrijven zich voor de uitstelregeling kunnen aanmelden, is verlengd tot 1 september 2020. Tijdens deze periode zullen geen boetes wegens te late betaling worden opgelegd. De rente wegens te late betaling en de invorderingsrente zijn tot 1 oktober 2020 verlaagd naar 0,01%. Andere belastingmaatregelen, waaronder de versoepeling van het urencriterium voor zelfstandigen en de periode waarin een tijdelijk uitstel van hypotheekbetalingen met behoud van recht op hypotheekrenteaftrek kan worden aangevraagd en verleend, worden ook verlengd tot 1 september 2020.
• Coronavirusgerelateerde financieringsmogelijkheden (BMKB-C (Borgstelling MKB-kredieten Corona), GO-C (Garantie Ondernemingsfinanciering Corona), KKC (Klein Krediet Corona) en COL (Corona Overbruggingslening)): De aanvullende, verruimde of beter toegankelijk gemaakte leen- en garantieregelingen voor kleine en middelgrote bedrijven, start-ups en scale-ups, die via het eerste noodpakket werden ingevoerd, worden gecontinueerd. Voor het COL-programma, dat is opgezet ter verbetering van de liquiditeitspositie van innovatieve bedrijven (start-ups en scale-ups) die geen banklening kunnen krijgen, zal vanwege het grote aantal ingediende aanvragen een tweede tranche van 150 miljoen euro beschikbaar worden gesteld.

8 mei
De Nederlandse regering komt met een nieuwe maatregel om MKB'ers die dringend liquiditeit nodig hebben, aan een overbruggingskrediet te helpen. De Klein Krediet Corona-regeling (KKC) is mede op initiatief van de banken tot stand gekomen met steun van de overheid. De regeling houdt in dat de overheid voor 95% garant staat voor overbruggingskredieten tussen 10.000 en 50.000 EUR, tot een totaalbedrag van 750 miljoen EUR. Om hiervoor in aanmerking te komen, moet de onderneming vóór 1 januari 2020 bij de Kamer van Koophandel zijn ingeschreven, meer dan 50.000 EUR omzet hebben en vóór de coronacrisis voldoende winstgevend zijn geweest. Een overbruggingskrediet met een garantie op grond van de KKC-regeling kan worden aangevraagd via de financier van het bedrijf. Alle financiers die geaccrediteerd zijn om BMKB-C-kredieten te verstrekken, mogen automatisch ook KKC-leningen verstrekken.

24 april
De Europese Commissie verleent haar goedkeuring aan de Nederlandse staatssteunregeling ter hoogte van 100 miljoen euro (Corona Overbruggingslening of COL), die voorziet in overbruggingsleningen aan kleine en middelgrote bedrijven die niet in aanmerking komen voor financiering door banken. Vanwege de uitbraak van Covid-19 hebben veel bedrijven die voorheen werden gefinancierd met risicodragend kapitaal nu een overbruggingslening nodig, terwijl de banken hun aandacht voornamelijk richten op hun bestaande klanten. In het kader van deze nieuwe regeling zal de regering via de Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen financiering verstrekken aan niet door banken gefinancierde bedrijven. De maximale lening binnen deze regeling is 2 miljoen euro en mag ten tijde van de toekenning in geen geval hoger zijn dan de liquiditeitsbehoeften van het bedrijf voor de komende 18 maanden. Voor leningen boven 250.000 euro moeten de aandeelhouders van het bedrijf ten minste 25% van het leningbedrag medefinancieren. Deze maatregel is op 7 april door de Nederlandse regering aangekondigd.

24 april
De Europese Commissie stemt in met de Nederlandse staatssteunregeling van 100 miljoen EUR, bedoeld om overbruggingskredieten te verstrekken aan MKB'ers die geen bankfinanciering krijgen, de Corona-overbruggingslening (COL). Veel bedrijven die voorheen met private equity of risicokapitaal werden gefinancierd, hebben door de coronacrisis behoefte aan een overbruggingskrediet, terwijl banken zich vooral richten op hun bestaande klanten. In het kader van deze nieuwe regeling gaat de overheid via de regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's) leningen verstrekken aan bedrijven zonder bankrelatie. Leningen in het kader van deze regeling mogen maximaal 2 miljoen EUR bedragen en kunnen in ieder geval niet hoger zijn dan de liquiditeitsbehoefte van het bedrijf op het moment van toekenning voor de komende 18 maanden. Voor leningen van meer dan 250.000 EUR moeten de aandeelhouders van de onderneming ten minste 25% van het leningbedrag bijdragen. Deze maatregel was al op 7 april aangekondigd door het kabinet.

22 april
De Europese Commissie gaat akkoord met de verruiming van de GO-regeling (GO-C) die op 7 april door het kabinet was aangekondigd. De specifieke coronaclausule in het programma is beschikbaar voor leningen die vanaf 24 maart 2020 door banken worden verstrekt. De Nederlandse overheid stelt zich voor 90% garant voor nieuwe leningen aan MKB'ers en voor 80% voor nieuwe leningen aan grote ondernemingen. De banken zijn verplicht om kredietnemers zes maanden uitstel te verlenen voor het aflossen van leningen voordat zij een beroep kunnen doen op de staatsgaranties voor leningen in het kader van de regeling. Anders dan bij de gewone GO-regeling komen ondernemingen actief in de landbouw, visserij en aquacultuur ook in aanmerking voor een lening onder de GO-C-clausule.

15 april
Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit maakt bekend dat het de sierteelt, bepaalde delen van de voedingstuinbouw en de aardappelsector zal compenseren voor de geleden omzetschade als gevolg van de coronacrisis. Veel bedrijven in deze sectoren zagen de vraag van de ene op de andere dag instorten vanwege het wegvallen van hun exportmarkt en het verlies van hun grootste binnenlandse markt, de horeca.

Voor de sierteelt en bepaalde delen van de voedingstuinbouw komt er 600 miljoen EUR compensatie. Aardappeltelers worden gecompenseerd op basis van de hoeveelheid diepgevroren aardappelen die zij in voorraad hebben. De compensatie is bedoeld voor aardappelen die dit seizoen niet meer tot friet kunnen worden verwerkt en bedraagt 40% van de gemiddelde marktwaarde over de periode van september 2019 tot en met februari 2020. In totaal wordt hiervoor 50 miljoen EUR beschikbaar gesteld.

9 april
De Europese Commissie overlegt met de lidstaten over verdere verruiming van de Tijdelijke Kaderregeling. De Commissie stelt nu voor om het tijdelijke staatssteunkader verder uit te breiden, zodat de lidstaten herkapitalisatiesteun kunnen verstrekken aan bedrijven in nood. Omdat een dergelijk overheidsingrijpen een aanzienlijke invloed kan hebben op de concurrentie op de interne markt, zijn deze maatregelen bedoeld als laatste redmiddel. Bovendien gelden er duidelijke voorwaarden voor de door de lidstaat te verlenen compensatie. Voor de overheidsdeelname in- en terugtrekking uit het kapitaal van de betrokken bedrijven worden er strenge voorwaarden gesteld aan het ondernemingsbestuur en moeten er passende maatregelen worden genomen om mogelijke concurrentieverstoringen te beperken.

7 april
Het kabinet kondigt aanvullende steunmaatregelen aan. 

• De eerder al verruimde GO-regeling, die voorziet in een staatsgarantie voor leningen aan grote ondernemingen, wordt verder uitgebreid met een specifieke coronaclausule (Go-C). Daarbij wordt het maximale garantiepercentage voor leningen aan grote ondernemingen verhoogd naar 80% en voor MKB'ers (met een omzet tot 50 miljoen EUR) naar 90%. Voorheen was het garantieplafond 50%. De regering heeft het totale beschikbare bedrag voor deze regeling verhoogd van 1,5 miljard EUR naar 10 miljard EUR. Deze maatregel is voorgelegd aan de Europese Commissie.
• De regering zet een fonds op voor overbruggingskredieten voor bedrijven die geen bankfinanciering krijgen. Veel bedrijven die voorheen door private equity of risicokapitaal werden gefinancierd, hebben door de coronacrisis behoefte aan een overbruggingskrediet, terwijl banken zich vooral richten op hun bestaande klanten. Omdat het voor dit soort bedrijven hierdoor moeilijk is om financiering te krijgen, schiet de overheid te hulp met leningen via de regionale ontwikkelingsmaatschappijen. De regering heeft hiervoor een eerste tranche van 100 miljoen EUR beschikbaar gesteld. Deze maatregel is voorgelegd aan de Europese Commissie.
• De premie voor een BMKB-garantie in het kader van de coronaverruiming wordt verlaagd van 3,9% naar 2%, waarbij wordt voldaan aan de regels voor staatssteun. De financiering van het MKB via het BMKB-programma wordt vergemakkelijkt voor niet-bancaire financiers, die nu via een versnelde procedure kunnen worden geaccrediteerd. De regering wil het totale garantiebudget voor de BMKB-regeling verhogen van 765 miljoen naar 1,5 miljard EUR.
• Het kabinet heeft aangekondigd dat er wordt gewerkt aan een herverzekeringsregeling voor kredietverzekeringen. De huidige crisis dwingt kredietverzekeraars om krediet te verlagen of helemaal in te trekken. Daardoor komt de economie tot stilstand, omdat bedrijven geen producten meer kunnen leveren aan hun afnemers. Bij de staatsgarantie gaat het naar schatting om een bedrag van circa 12 miljard EUR.

6 april
De Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid wordt ingevoerd. Bedrijven kunnen nu een tegemoetkoming aanvragen via de portal op de website van het UWV. 

3 april
De Europese Commissie stemt in met een Nederlandse steunregeling van 23 miljoen EUR voor bepaalde verstrekkers van maatschappelijke hulp en medische zorg aan huis tijdens de uitbraak van het coronavirus. De steun wordt verleend in de vorm van rechtstreekse subsidies voor het aanschaffen, huren, in licentie nemen en implementeren van eHealth-toepassingen.

3 april
De Europese Commissie verruimt de tijdelijke kaderregeling om de lidstaten in staat te stellen het onderzoeken, testen en produceren van coronagerelateerde producten te versnellen, de werkgelegenheid te beschermen en de economie gedurende de coronacrisis verder te ondersteunen. De vijf aanvullende maatregelen zijn:
(i) meer steun voor onderzoek en ontwikkeling met betrekking tot het coronavirus: de Commissie wil een impuls geven aan financiering voor de aanpak van de huidige gezondheidscrisis;
(ii) meer steun voor de bouw en verbetering van testfaciliteiten;
(iii) meer steun voor de productie van producten die relevant zijn voor de aanpak van de coronacrisis: overheden kunnen incentives bieden aan bedrijven om te investeren in testfaciliteiten voor relevante producten, zoals vaccins, medische apparatuur of hulpmiddelen, beschermingsmateriaal en ontsmettingsmiddelen. De steun kan een garantie voor verliezen bevatten;
(iv) gerichte ondersteuning in de vorm van uitstel van belastingbetaling en/of opschorting van de werkgeversbijdragen sociale zekerheid; en
(v) gerichte ondersteuning in de vorm van loonsubsidies voor werknemers, bedoeld om ontslagen vanwege de coronacrisis te voorkomen in die regio's of sectoren die het zwaarst door de uitbraak zijn getroffen.

Met de aanpassing van het tijdelijke steunkader komen er ook meer mogelijkheden voor directe bedrijfssteun tot maximaal 800.000 EUR via renteloze leningen, leninggaranties die 100% van het risico dekken en het verstrekken van eigen vermogen.

2 april 
De Europese Commissie introduceert de Europese steunregeling voor werktijdverkorting genaamd SURE. Hiermee wil de Commissie leningen aan de lidstaten verstrekken om hun nationale regelingen voor werktijdverkorting te ondersteunen. In het kader van SURE is er 100 miljard EUR beschikbaar voor leningen aan landen die geld nodig hebben om te zorgen dat werknemers worden doorbetaald en bedrijven hun personeel kunnen behouden. Hoewel alle lidstaten gebruik kunnen maken van deze regeling, is deze van buitengewoon belang voor de zwaarst getroffen landen.

2 april
De Europese Commissie introduceert het Coronavirus Response Initiative Plus (CRII+). Dit is een aanvulling op het CRII-pakket en introduceert extra flexibiliteit om niet-gebruikte middelen uit de Europese structuur- en investeringsfondsen optimaal te kunnen inzetten. De flexibiliteit wordt vergroot door: 

• Mogelijkheden voor overdracht tussen de drie fondsen van het cohesiebeleid (het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds en het Cohesiefonds);
• overdrachten tussen verschillende categorieën regio's; en
• meer opties als het gaat om thematische concentratie. 

Ook komt er de mogelijkheid van 100% EU-cofinanciering voor programma's in het kader van het cohesiebeleid in het boekjaar 2020-2021, zodat de lidstaten kunnen profiteren van volledige EU-financiering voor crisismaatregelen. CRII+ vereenvoudigt ook de procedurele stappen voor de uitvoering van programma's en het gebruik van financiële instrumenten en de audit.

27 maart
De Europese Commissie heeft besloten tijdelijk alle landen te schrappen van de lijst van ‘landen met verhandelbare risico's’ zoals bedoeld in de Mededeling inzake kortlopende exportkredietverzekering. De wijziging van de bijlage bij deze Mededeling betekent een verdere verruiming van de flexibiliteit die bij de tijdelijke kaderregeling van 19 maart was ingevoerd om aan te tonen dat bepaalde landen niet-verhandelbare risico's inhouden.

Klik hier voor de meest recente update
 

1.    Tijdelijk kader voor staatssteun

Op 19 maart heeft de Commissie een tijdelijke kaderregeling inzake staatssteun (de "tijdelijke kaderregeling") aangenomen om de lidstaten in staat te stellen hun economieën tijdens de COVID-19-uitbraak te ondersteunen. In de tijdelijke kaderregeling wordt erkend dat de economie van de EU als geheel een "ernstige verstoring" ondervindt die een vrijstelling op grond van de staatssteunregels rechtvaardigt. Het belangrijkste doel van het tijdelijke steunkader is ervoor te zorgen dat ondernemingen weer over voldoende liquide middelen kunnen beschikken.

De tijdelijke kaderregeling voorziet in vijf soorten steun:

i)  Directe subsidies, selectieve belastingvoordelen en voorschotten: De lidstaten kunnen regelingen opzetten om tot 800 000 EUR per onderneming aan rechtstreekse steun te verlenen, om aan dringende liquiditeitsbehoeften te voldoen.
(ii) Staatsgaranties voor bankleningen aan ondernemingen: De lidstaten kunnen tegen gunstige premies staatsgaranties verstrekken om ervoor te zorgen dat banken leningen blijven verstrekken aan zakelijke klanten die deze nodig hebben. De garantie kan betrekking hebben op zowel investerings- als werkkapitaalleningen.
iii) Gesubsidieerde overheidsleningen aan ondernemingen: De lidstaten kunnen bedrijven leningen met rentesubsidie verstrekken om de onmiddellijke behoeften aan werkkapitaal en investeringen te dekken.
iv) Garanties voor banken die de staatssteun naar de economie leiden: Wanneer banken worden gebruikt om financiële steun aan bedrijven te verlenen, wordt deze steun beschouwd als directe steun aan de klanten van de banken, niet aan de banken zelf. Het tijdelijke steunkader biedt richtsnoeren om ervoor te zorgen dat de concurrentie tussen banken zo min mogelijk wordt verstoord.
v) Kortlopende exportkredietverzekering: Het tijdelijke steunkader biedt extra flexibiliteit in het bieden van steun door lidstaten door het dekken van verhandelbare risico's door exportkredietverzekeringen wanneer deze niet beschikbaar zijn op de particuliere verzekeringsmarkt.

De onder i) genoemde steunmaatregelen kunnen worden gecombineerd met de onder ii), iii) of v) beschreven steunmaatregelen. Overheidsleningen met rentesubsidie (iii) en overheidsgaranties (ii) sluiten elkaar echter uit.

De tijdelijke kaderregeling vormt een aanvulling op de vele andere mogelijkheden waarover de lidstaten op grond van de bestaande EU-staatssteunregels reeds beschikken. De tijdelijke kaderregeling zal tot eind 2020 van kracht zijn, met de mogelijkheid van een verlenging indien dit nodig mocht blijken. De volledige tekst van de tijdelijke kaderregeling en de vereisten waaraan staatssteunmaatregelen moeten voldoen om onder de kaderregeling te vallen, zijn hier te vinden.
 

2.    Nederlands noodpakket voor banen en de economie

Op 17 maart kondigde de Nederlandse regering aan dat zij vergaande maatregelen zou nemen om bedrijven te helpen het hoofd boven water te houden tijdens de COVID-19-crisis, en dat zij het komende kwartaal naar schatting tien tot twintig miljard euro zou investeren in het zogenaamd noodpakket voor banen en economie.

• Alle in aanmerking komende ondernemingen in de zwaarst getroffen sectoren, zoals de horeca en de reisindustrie, ontvangen een vaste eenmalige vergoeding van 4.000 euro voor de periode van drie maanden.
• De Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid, of NOW biedt werkgevers de mogelijkheid om het UWV om hulp te vragen in geval van een aanzienlijke daling van de omzet. Het UWV neemt voor deze werkgevers tot 90% van de salarisbetaling voor haar rekening.
• De Nederlandse regering zal ook de maatregelen waardoor ondernemingen geld kunnen lenen tegen gunstige tarieven uitbreiden voor alle bedrijven. Hiermee wordt de reikwijdte van het BMKB-programma (Borgstelling MKB-kredieten) voor het MKB en het GO-programma (Garantie Ondernemingsfinanciering) voor grotere ondernemingen uitgebreid.
   

3.    Staatssteun in het geval van buitengewone gebeurtenissen

De Europese staatssteunregels voorzien in een vrijstelling voor maatregelen die gericht zijn op het opheffen van een ernstige verstoring van de economie. De Europese Commissie heeft vastgesteld dat de crisis rondom COVID-19 als een "ernstige verstoring" kan worden aangemerkt. 

De Europese staatssteunregels staan de lidstaten ook toe om staatssteunmaatregelen te nemen tot herstel van de schade veroorzaakt door natuurrampen of buitengewone gebeurtenissen. 

Het enkele feit dat een staatssteunmaatregel onder een vrijstelling valt, betekent echter niet dat deze niet bij de Europese Commissie hoeft te worden aangemeld. Voordat een regering financiële steun kan verlenen, moet de individuele maatregel of de regeling worden voorgelegd aan- en goedgekeurd worden door de Europese Commissie.

4.    Versnelde aanmeldingsprocedure

Voor staatssteunmaatregelen die moeten worden aangemeld, heeft de Commissie een speciaal loket  ingesteld dat de lidstaten kunnen gebruiken om hun plannen te bespreken. Bovendien is de meldingsprocedure voor staatssteun aanzienlijk versneld. Zo werd een voorstel van de Deense regering om een grote organisator van evenementen te compenseren voor de annulering van verschillende evenementen, binnen 24 uur goedgekeurd. Eurocommissaris voor Concurrentie Vestager heeft verklaard dat de Commissie even snel zal samenwerken met elke lidstaat die regelingen wil treffen om bedrijven te compenseren voor schade die door COVID-19 is veroorzaakt. 

5.    Het vrijmaken van financiering: Corona response-investeringsinitiatief

Om hun economieën te kunnen stimuleren, hebben de lidstaten financiering nodig. Gezien de beperkte omvang van de EU-begroting heeft de Europese Commissie aangegeven dat het belangrijkste deel van het budget uit de nationale begrotingen van de lidstaten zal moeten komen. De Commissie stelt echter een investeringspakket van 37 miljard euro voor, om steun te financieren op gebieden als de gezondheidszorg, arbeidsmarktmaatregelen en sectoren die in het bijzonder door de huidige omstandigheden worden getroffen. De door dit investeringspakket en andere bronnen gefinancierde steunmaatregelen zullen door de regeringen van de lidstaten ten uitvoer worden gelegd via staatssteunprogramma's, die snel kunnen worden opgezet dankzij de bovengenoemde versnelde goedkeuringsprocedure.