Terwijl er nog volop wordt gediscussieerd over de vraag in hoeverre crypto's daadwerkelijk kunnen gaan concurreren met reguliere valuta (laat staan deze kunnen vervangen), is al wel duidelijk dat handelen en investeren in crypto's wijdverbreid is. Als gevolg hiervan moeten ook Wwft-instellingen zich rekenschap geven van de risico's en verplichtingen die dat handelen en investeren door hun cliënten voor hen met zich mee brengt, zowel op het gebied van het cliëntenonderzoek (CDD) als op het gebied van het melden van ongebruikelijke transacties. Houvast kan worden gevonden in de onderstaande specifieke crypto-witwastypologieën die op de website van de FIU zijn gepubliceerd. Dit zijn signalen die kunnen duiden op witwassen. Deze signalen kunnen uiteraard helpen bij het monitoren en beoordelen van transacties op ongebruikelijkheid in het kader van de meldplicht (voor wat betreft de subjectieve indicator). Maar deze geven ook richting aan de CDD-vragen die kunnen worden gesteld aan een cliënt die handelt/investeert in crypto's ('crypto-cliënt'). 

Deze typologieën zijn onder meer terug te vinden in de volgende uitspraken: ECLI:NL:RBMNE:2017:5713, ECLI:NL:RBROT:2017:8989 en ECLI:NL:RBMNE:2018:234. Naast deze typologieën wordt als feit van algemene bekendheid aangenomen dat 90% van hetgeen wordt verhandeld op dark markets (online handelsplaatsen op het dark web) illegale producten/diensten betreffen. Zijn crypto's afkomstig van een dark market dan leidt ook dat dus tot een witwasvermoeden. Hierbij - net als bij het gebruik van een mixer/tumblr - rijst wel de vraag hoe ver een Wwft-instelling terug moet kijken in de betaalketen van de crypto (voor zover dat kan bij de desbetreffende crypto).

Hoewel voor een aantal van de typologieën geldt dat deze niet door een Wwft-instelling zelf zijn vast te stellen of dat vaststelling/controle (onevenredig) veel onderzoek zou vergen, bieden zij wel inspiratie voor een onderscheid in type crypto-cliënten, CDD-vragen en parameters voor transactiemonitoring.

Type crypto-cliënten
Ten aanzien van crypto's zouden grofweg drie typen cliënten kunnen worden onderscheiden: 
I.    de cliënt die voor zichzelf handelt en investeert in crypto's via reguliere wissel- en handelsplatformen;
II.    'reguliere' crypto wissel- en handelsplatformen; en
III.    cliënten die als 'informele' crypto-wisselaar/belegger/handelaar fungeren.

Het zullen vooral deze tweede en derde groep zijn die de hoogste risico's vormen voor Wwft-instellingen (uiteraard naast de 'gewone crimineel' met een bankrekening die tevens crypto's gebruikt). Zo hebben de bovengenoemde strafrechtelijke uitspraken betrekking op de onofficiële crypto-businesses die veelal bewust in de schaduw acteren, klanten een zekere anonimiteit bieden, crypto's voor contanten inwisselen en niet bekend zijn bij de autoriteiten. Voor wat betreft de reguliere crypto platformen komt de vraag op of zij de herkomst van crypto's die hen worden aangeboden voldoende (kunnen) controleren, bijv. of deze niet afkomstig zijn van een dark market.

CDD 
Gelet op het type cliënten en de witwastypologieën zullen in ieder geval de volgende CDD-vragen in de rede liggen:
•    Wordt gebruik gemaakt van reguliere platformen of van vraag- en aanbodsites, en/of vindt omwisseling in contanten plaats? 
•    Privé handel/investeringen of (semi)commercieel en/of voor derden? 
•    Eventueel: wat is bijv. het bitcoinadres (account)? 
•    Bij niet-privé handel/investeringen:
o    KYC procedures?
o    AML procedures (waarborging legale herkomst)?
o    KvK-registratie en bekend bij belastingdienst?
Wijs er ook op dat niet-privé handel/investeringen ertoe kan/kunnen leiden dat een cliënt die meer dan EUR 15.000 in contanten ontvangt zelf als Wwft-instelling kwalificeert (na implementatie van de 4e anti-witwasrichtlijn in de Wwft wordt deze grens EUR 10.000 en geldt deze zowel voor ontvangen als betalen).

Monitoring
Op basis van de witwastypologieën kunnen transacties worden gemonitord op bijvoorbeeld het voorkomen van een combinatie van twee of meer van de volgende factoren:
•    betalingen vanaf (bekende) rekeningen van crypto-exchanges en -handelsplatformen;
•    betalingen met in de omschrijving een referentie aan crypto's;
•    contante opnames/stortingen die gerelateerd lijken te zijn aan crypto betalingen; en/of
•    (door)betalingen die gerelateerd lijken te zijn aan voorgaande punten (gelijk de monitoring bij 'gewone' afwijkende, gerelateerde (door)betalingen).

Zoals altijd bij de Wwft geldt hoe hoger het risico, hoe meer maatregelen de Wwft-instelling moet nemen om dit risico te mitigeren (meer vragen, meer controleren). Blijkt dat het CDD niet kan worden voltooid (bijv. omdat onvoldoende inzicht wordt verkregen in de herkomst van de middelen), dan moet de zakelijke relatie op grond van de Wwft worden beëindigd bij de eerstvolgende mogelijkheid. NB deze verplichting wil nog wel eens botsen met de verplichtingen die een instelling heeft jegens cliënten op grond van diens zorgplicht en de met de cliënt gemaakte afspraken!

Hebt u vragen over de Wwft? Neem dan gerust contact met ons op.