Blauwe waterstof is misschien geen perfecte oplossing, maar kan wel een cruciale rol spelen bij het versnellen van de energietransitie naar een volledig CO2-neutrale Europese economie. Op kortere termijn kan blauwe waterstof ertoe bijdragen dat Europa's energiezekerheid sneller wordt gewaarborgd. Waterstof en waterstofdragers (zoals ammoniak) worden immers erkend als een goed alternatief om grote hoeveelheden energie op te slaan voor gebruik, bijvoorbeeld in koude winters. Zo wordt Europa in tijden van grote energievraag minder afhankelijk van de import van energie, die gevoelig kan liggen.

Blauwe waterstof om de kloof te overbruggen

Blauwe waterstof wordt meestal geproduceerd met behulp van aardgas of industriële restgassen, terwijl de CO2-uitstoot die tijdens dat proces ontstaat, wordt opgevangen, opgeslagen of gebruikt. Hierdoor kan het vervuilende effect van onze huidige door fossiele brandstoffen aangedreven energiecentrales en afvalgasverbrandingsinstallaties bijvoorbeeld aanzienlijk worden verminderd. Tegelijkertijd kan het een stimulans zijn om te investeren in en vaart te zetten achter de omvorming van de bestaande transport- en opslaginfrastructuur tot waterstofbestendige infrastructuur. Op die manier kan blauwe waterstof dienen als een overbruggingsbrandstof, die een geleidelijke overgang van onze energie-infrastructuur naar groene waterstof mogelijk maakt, terwijl onze industriële CO2-emissies op korte termijn toch worden verminderd.

Europa, en Nederland in het bijzonder, beschikt over een aanzienlijke aardgasinfrastructuur - inclusief gasgestookte elektriciteitscentrales - die kan worden gebruikt voor de productie, het vervoer en de opslag van waterstof. Het omvormen van de bestaande infrastructuur kan een relatief kosteneffectieve manier zijn om onze industriële energievoorziening in de toekomst veilig te stellen. Deze transformatie vergt een enorme inspanning en investeringen op zeer korte termijn. Door blauwe waterstof in de mix op te nemen kan Europa sneller tot netto nul-emissies komen.

Het helpt namelijk eerder een bredere waterstofmarkt tot stand te brengen, om voorbereid te zijn op het moment dat de levering van 100% groene waterstof - bijvoorbeeld via de invoer van groene ammoniak - voldoende betrouwbaar is. Tegelijkertijd moeten beleidsmakers zich bewust zijn van het risico dat investeringen in blauwe waterstof op korte termijn de ontwikkeling en invoering van groene waterstof kunnen vertragen, als de beschikbare middelen en financiering naar blauwe waterstof (en niet naar groene waterstof) gaan.

Beleidsmakers moeten de ruimte creëren voor bedrijven om realistische risico's te nemen

Als we desondanks accepteren dat blauwe waterstof - mits goed gecoördineerd – bij kan dragen aan het sneller tot stand komen van de bredere waterstofmarkt, zodat we op termijn klaar zijn voor de grootschaliger invoering van groene waterstof, wat is daarin dan de rol van beleidsmakers? Eerst en vooral moeten zij een gunstig klimaat scheppen dat bedrijven in staat stelt realistische risico's te nemen bij de ontwikkeling van waterstofprojecten. Dit zou regelgeving kunnen omvatten die vereist dat de industrie in het begin een bepaald percentage van de energie uit koolstofarme bronnen betrekt, en deze eisen geleidelijk aan te scherpen totdat 100% groene energie wordt gebruikt. Beleidsmakers zouden ook moeten coördineren dat er een stabiele markt voor waterstof ontstaat door de bedrijven die in deze markt stappen ruim de tijd te geven om een behoorlijk rendement te maken op de aanzienlijke investeringen die nodig zijn. Dit kan bijvoorbeeld worden bereikt door de ondersteuning van langetermijncontracten met grote energieleveranciers en eindgebruikers of door doelstellingen vast te stellen voor het gebruik van blauwe en groene waterstof in verschillende industrieën. Door de vraag naar waterstof te stimuleren, kunnen beleidsmakers ertoe bijdragen dat bedrijven de nodige investeringen doen en dat de markt eerder klaar is voor groene waterstof.

Gezien de hoge inzet en de aanzienlijke investeringen die bedrijven moeten doen om zich voor te bereiden, moet het beleid om de waterstofmarkt tot stand te brengen, hetzij op Europees, nationaal of lokaal niveau, in ieder geval stabiel en betrouwbaar zijn. Het beleid moet bestand zijn tegen plotselinge beleidswijzigingen, ook op langere termijn. Anders zal het tekort van EUR 250 miljard dat de Europese Commissie in haar eigen Green Deal constateert, zonder voldoende bescherming van investeerders nooit worden overbrugd. Nederland gaf in die zin geen goed voorbeeld toen het in 2022 simpelweg aankondigde uit het Energiehandvestverdrag (ECT) te stappen zonder dat er een fatsoenlijk alternatief voorhanden was. Beleidsvorming of besluitvorming zorgt zo voor te veel onzekerheid.

Making Europe green again – een gezamenlijke missie  

Misschien dat de oproepen tot actie van de EU-commissarissen Ursula von der Leyen en Paolo Gentiloni eraan zullen bijdragen dat het Europese bedrijfsleven weerbaar wordt in de huidige energiecrisis en bedrijven zullen stimuleren om het juiste te doen. Het voorstel van de EuU commissarissen om een Europees soeverein fonds op te richten om een "groen industriebeleid" te financieren, zou Europa weer groots kunnen maken. Zoiets als "make Europe green again"; als equivalent van de Inflation Reduction Act, een wet gericht op investeringen in schone energie en klimaatactie, aan de overkant van de Atlantische oceaan.

Om tot netto nul emissies te komen, zullen we allemaal een tandje moeten bijzetten en moeten accepteren dat we er zonder compromissen niet op tijd komen. Het is glashelder dat we hier te maken hebben met een gezamenlijke inspanning, waarbij bedrijven, beleidsmakers, financiers, investeerders, consumenten, NGO's, wetenschappers en adviseurs nauw samenwerken. Om Europa weer groen te maken, is samenwerking de sleutel. Als advocatenkantoor dragen wij bij door de juridische uitdagingen te helpen aanpakken terwijl we samen in Europa bouwen aan een toekomstbestendige waterstof- en CCUS-infrastructuur. Eenieder die ook wil bijdragen aan de overgang van grijze naar groene energie door deel te nemen aan deze waterstofeconomie, is van harte welkom. We praten graag met je bij!