Op dit moment wordt in het bestuursrecht en civiele recht al digitaal geprocedeerd, maar enkel op vrijwillige basis. De verplichting om digitaal te procederen laat mogelijk nog even op zich wachten, zo vertelde KEI-directeur Monique Commelin onlangs in een interview. Maar die vertraging belet niet dat er op andere vlakken stappen worden gezet: zo maakte de Raad voor de rechtspraak op 1 maart bekend dat de Hoge Raad (die overigens net als de Raad van State een eigen voorziening voor digitalisering ontwikkelt) vanaf deze maand als eerste gerecht start met het verplicht digitaal procederen in civiele vorderingszaken.

Anno 2017 verbaast het de gemiddelde gesprekspartner nogal eens dat de rechtspraak en advocatuur in rep en roer zijn, omdat er wordt overgegaan op digitaal procederen. Vaak wordt namelijk gedacht dat dat allang kan. Niets is minder waar: het printen van processtukken en digitale producties om deze vervolgens per brief, koerier of telefax te verzenden is aan de orde van de dag.

Maar in de toekomst zal dat proces verlopen via een online portaal, 'Mijn Rechtspraak'. Via dit beveiligde portaal kunnen proceshandelingen worden verricht. Zo kan beroep worden ingesteld via het portaal, waarbij het beroepschrift digitaal wordt geüpload. Ook heeft het portaal een informatieve functie. U zult dus niet langer afhankelijk zijn van de behandelend ambtenaar voor informatie over de zaak; voortaan raadpleegt u Mijn Rechtspraak voor de exacte zittingsdatum en krijgt u via het portaal een seintje wanneer de wederpartij een processtuk uploadt.

Voor de praktijk betekent dit dat een waterdicht IT-systeem essentieel is. Weliswaar is in Nederland een snelle en stabiele (internet)verbinding bijna zo vanzelfsprekend als stromend water, maar vergeet bijvoorbeeld niet dat u ook een goede scanner moet hebben. Uit een nader vast te stellen technisch reglement zullen de exacte voorschriften blijken, zoals het voorgeschreven format en de maximale grootte van uw documenten. Andere aandachtspunten zijn authenticatiemiddelen (d.m.v. e-Herkenning), de elektronische handtekening en een fallback plan bij storingen.

Maar zover is het nog niet. KEI-directeur Commelin heeft namelijk ook benadrukt dat het een bewuste keuze is om het digitaal procederen pas te verplichten voor alle gerechten en rechtsgebieden als de techniek zich bewezen heeft. Dat betekent dat digitaal procederen pas verplicht wordt als de systemen er klaar voor zijn. Dat moment verwacht de Raad voor de rechtspraak in het derde kwartaal van dit jaar voor de rechtbanken Gelderland en Midden-Nederland. Bij deze rechtbanken is dan geen ontkomen meer aan digitaal procederen voor vorderingsprocedures met verplichte procesvertegenwoordiging in eerste aanleg. Begin 2018 volgt de landelijke uitrol. En omdat dat moment snel nadert, is het nu belangrijk de interne processen op orde te krijgen en uzelf de vraag te stellen: "Is mijn organisatie klaar voor de digitalisering?"

Mocht u daaraan twijfelen of andere vragen op dit gebied hebben: de sectie Public Law van NautaDutilh levert input voor en neemt deel aan de KEI pilot "vrijwillig digitaal procederen". Ook zijn wij initiatiefnemer van Silex, een samenwerkingsverband van advocatenkantoren dat als doel heeft zo goed mogelijk in te kunnen spelen op de vernieuwingen in de rechtspraak. Wij stellen onze relevante kennis graag  ter beschikking.