Aanleiding voor deze uitspraak is een geschil tussen Rosneft en de Britse overheid over de EU sancties (beperkende maatregelen) tegen bepaalde Russische ondernemingen en de Britse implementatie van deze handelsbeperkingen in nationale regelgeving.

Reden voor deze sancties waren de acties van Rusland die de situatie in de Oekraïne destabiliseerde, met voorop de annexatie van de Krim in 2014. De sancties zijn onder meer opgenomen in het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid Besluit ('GBVB') 2014/512 van de EU en de uitwerking daarvan in EU Verordening 833/2014. Hierin is onder meer een verbod opgenomen op de uitvoer van bepaalde voor de aardolie sector in Rusland bestemde producten en gevoelige technologieën. Ook bevatten zij beperkingen tegen bepaalde spelers in deze markt.

Rosneft, sinds 8 september 2014 onderworpen aan een deel van deze beperkende maatregelen,  heeft zowel bij de EU als de Britse nationale rechter beroep ingesteld tegen de sancties. Volgens de Britse rechter komt het verzoek neer op toetsing van de Britse maatregelen die zijn vastgesteld naar aanleiding van de Europese regelgeving. Maar, zo constateert de Britse rechter, dat verzoek van Rosneft houdt ook de toetsing in van de wettigheid van de door de EU genomen maatregelen. En daartoe acht hij zich niet bevoegd, zodat hij een zogeheten prejudiciële beslissing van het Europese Hof noodzakelijk acht.

Het Hof van Justitie is echter in beginsel niet bevoegd ten aanzien van de bepalingen van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid, waar deze sancties tegen Rusland onder vallen. Bijzonder aan deze zaak is dat het Hof zich wel bevoegd heeft geacht om de wettigheid na te gaan van besluiten die dergelijke sancties bevatten. Als de lidstaten geen prejudiciële vragen zouden kunnen stellen over de geldigheid van sanctiemaatregelen, zou dat, aldus het Hof, de effectieve rechtsbescherming uithollen. Bovendien heeft een uniforme uitleg van het recht van de EU de voorkeur. In zijn uitspraak oordeelt het Hof dat er geen sprake  is van feiten en omstandigheden die de geldigheid van de sancties aantasten. Ook is het Hof van mening dat een lidstaat strafrechtelijke sancties mag stellen op overtredingen van de handelsbeperkingen die de EU heeft opgelegd.

Wij onderstrepen het belang dat vanuit de EU rechtsbescherming openstaat voor het toetsen van handelsbeperkende maatregelen. Vooralsnog blijven de sancties tegen Rosneft gehandhaafd en dient u daar rekening mee te houden. Indien u vragen heeft over de Oekraïne / Rusland sancties of sanctierecht in zijn algemeenheid, denken wij graag met u mee.

Auteurs: Annechien Daalderop & Melissa Slaghekke.