Libra: waar komt het vandaan en hoe moet het gaan werken?

Libra Association en Calibra

Facebook is op dit moment de drijvende kracht achter de ontwikkeling van de Libra. Maar formeel beschouwd werken twee verschillende organisaties aan dit initiatief: de Libra Association en Calibra.

De Libra Association is naar eigen zeggen een onafhankelijke non-profit organisatie gevestigd in Zwitserland. Zij is verantwoordelijk voor onder meer het beheren van de hierna nog te bespreken Libra Reserve en het bepalen van de langetermijnstrategie van het Libra project. Grote ondernemingen als Facebook, Uber, PayPal, MasterCard, Visa, eBay, Coinbase, Vodafone en Spotify zijn als Founding Member bij de Libra Association aangesloten.

Calibra is een dochteronderneming van Facebook. Calibra zal onder meer de wallet aanbieden waarmee gebruikers toegang tot de Libra krijgen en daarmee transacties kunnen verrichten. Facebook zegt te hebben gekozen voor de oprichting van een separate entiteit omdat op die manier de sociale en financiële data van haar klanten gescheiden blijven.

Doel: stabiele digitale munt voor wereldwijd gebruik

De Whitepaper van de Libra Association omschrijft de Libra als “simple global currency and financial infrastructure that empowers billions of people”. De Libra moet de toegang tot financiële diensten verbeteren en de prijs ervan verlagen, ongeacht waar iemand woont en zijn/haar financiële positie. Transacties met de Libra worden gevalideerd door de Founding Members en geadministreerd op de Libra blockchain.

De Libra Association is bevoegd om via de blockchain nieuwe Libra uit te geven en reeds in omloop gebrachte Libra in te trekken. Zij doet dit naar eigen zeggen uitsluitend in reactie op de vraag naar, en het aanbod van, Libra van zogeheten authorised resellers. Deze partijen vormen de schakel tussen de in- en verkopers van Libra aan gebruikers enerzijds en de Libra Association anderzijds.

De Libra moet zich gaan onderscheiden van cryptovaluta als Bitcoin door prijsstabiliteit. Hier komt de Libra Reserve om de hoek kijken. Het idee is dat het fiatgeld waarmee authorized resellers bij de Libra Association nieuwe Libra inkopen (zoals euro's, dollars, yen en renminbi), terechtkomt in de Libra Reserve. Andersom slinkt de Libra Reserve als authorized resellers hun overtollige Libra aanbieden bij de Libra Association in ruil voor fiatgeld. De gelden in de Libra Reserve worden belegd in (relatief) stabiele en liquide activa zoals bankdeposito's en korte termijn staatsobligaties in verschillende valuta. Het doel van deze opzet is dat gebruikers van de Libra erop kunnen vertrouwen dat zij hun Libra indien gewenst weer kunnen inruilen voor fiatgeld, waarbij het te ontvangen bedrag ongeveer gelijk is aan hun 'deeltje' in de Libra Reserve. Dit zou speculatie en de daarmee gepaarde gaande prijsschommelingen, zoals bij veel andere cryptovaluta momenteel het geval is, moeten tegengaan.

De Libra Reserve wordt ook nog op een tweede manier gevoed. De Founding Members dienen in ruil voor hun deelname aan het Libra project (onder andere) naar verluidt elk 10 miljoen dollar te storten in de Reserve, onder andere in ruil voor Investment Tokens waaraan bepaalde uitkeringsrechten zijn gekoppeld.

Schematisch ziet dit er als volgt uit:

Libra: toezichtrechtelijke aspecten

Libra en elektronisch geld in de zin van EMD

De voorgestane structuur zoals hierboven beschreven, roept vanuit toezichtrechtelijk perspectief verschillende interessante vragen op. Allereerst de vraag of de Libra als elektronisch geld als bedoeld in de EU E-Money Directive (EMD) zou kunnen kwalificeren. De daarin opgenomen definitie van elektronisch geld luidt als volgt:

“elektronisch (…) opgeslagen monetaire waarde vertegenwoordigd door een vordering op de uitgever, welke is uitgegeven in ruil voor ontvangen geld om betalingstransacties (…) te verrichten, en welke wordt aanvaard door een [ander] dan de uitgever van elektronisch geld”

Anders dan bij cryptomunten als Bitcoin en Ether, lijkt het erop dat de Libra-initiatiefnemers bepaalde afspraken met authorized resellers zullen maken voor het omwisselen van overtollige Libra-eenheden naar fiatgeld. Daarnaast beloven de initiatiefnemers dat ook gebruikers hun Libra normaal gesproken altijd weer kunnen omruilen naar hun lokale valuta:

“Libra is designed to be a stable digital cryptocurrency that will be fully backed by a reserve of real assets (…). That means anyone with Libra has a high degree of assurance they can convert their digital currency into local fiat currency based on an exchange rate, just like exchanging one currency for another when traveling.” (Libra Whitepaper, p. 7)

Voor het antwoord op de vraag of Libra kwalificeert als elektronisch geld waarop de regels uit de EMD van toepassing zijn, is met name relevant of de authorized resellers en/of de Libra-gebruikers met de aanschaf van Libra ook daadwerkelijk een terugbetalingsrecht zullen verkrijgen jegens de Libra Association (en/of mogelijk jegens andere distributeurs van Libra).

Libra en het aantrekken van opvorderbare gelden

Een andere vraag is of het in Nederland uitgeven van Libra in ruil voor fiatgeld zou kunnen kwalificeren als het aantrekken van opvorderbare gelden van het publiek, waarvoor de Wet op het financieel toezicht regels stelt. Om te kunnen spreken van opvorderbare gelden is onder meer vereist dat op voorhand is vast te stellen welk nominaal bedrag de fiat ontvangende partij op enig moment dient terug te betalen aan de fiat betalende partij. Ook voor deze beoordeling is het dus van belang goed te kijken naar de aanspraak van authorized resellers en Libra-gebruikers jegens de Libra Association (en/of mogelijk jegens andere distributeurs van Libra). Wij merken nog op dat gelden die worden ontvangen in ruil voor het uitgeven van elektronisch geld (zie hierboven), niet als opvorderbare gelden kwalificeren.

Libra en betalingsdiensten in de zin van PSD2

De herziene EU Payment Services Directive (PSD2) reguleert het verrichten van betalingsdiensten met betrekking tot 'geldmiddelen'. Voor de vraag of partijen die in de EU-transacties in Libra faciliteren, betalingsdiensten verrichten en dus met regels uit PSD2 te maken kunnen krijgen, is (allereerst) van belang vast te stellen of Libra als geldmiddel kwalificeert. Onder geldmiddelen moet ingevolge PSD2 worden verstaan cash, giraal geld en elektronisch geld. De Libra is uiteraard geen cash en ook geen giraal geld, maar als de Libra als elektronisch geld kwalificeert (zie hierboven), dan is het een geldmiddel in de zin van PSD2.

Investment Tokens / Libra en beleggen in de zin van AIFMD

Weer een andere vraag is of het uitgeven van Investment Tokens en/of Libra in de EU als het aanbieden van deelnemingsrechten kan worden gezien, waarop de regels uit de EU Alternative Investment Fund Managers Directive (AIFMD) van toepassing zijn. Voor toepasselijkheid van de AIFMD moet in ieder geval sprake zijn van een instelling die bij een reeks beleggers kapitaal ophaalt om dit overeenkomstig een bepaald beleggingsbeleid in het belang van deze beleggers te beleggen.

De mogelijke toepasselijkheid van de AIFMD speelt allereerst bij het inleggen van gelden door in de EU gevestigde Founding Members, in ruil voor Investment Tokens. De analyse dient zich hier toe te spitsen op de vraag of de Libra Reserve een beleggingsinstelling is en de Founding Members een reeks beleggers zijn waarbij kapitaal ter belegging wordt opgehaald. Dit zal afhangen van de precieze structuur en de tussen partijen geldende afspraken.

Voor de vraag of authorized resellers en/of Libra-gebruikers een reeks beleggers zijn waarbij kapitaal ter belegging wordt opgehaald, is onder meer relevant hoe de (omruil)waarde van de Libra zich zal verhouden tot de waarde van de Libra Reserve. Dit lijkt nog niet te zijn uitgespeld, al wordt in de Whitepaper er wel op gewezen dat Libra-gebruikers bij de aanschaf van Libra geen recht verkrijgen op de opbrengst van de in Libra Reserve aangehouden beleggingen.

Indien de AIFMD niet van toepassing is, kan men zich overigens nog afvragen of de Investment Tokens en/of Libra als effect kwalificeren, zoals een aandeel of een schuldinstrument met de Libra Association als debiteur. In dat geval moet onder meer rekening worden gehouden met regels uit de EU Prospectus Regulation.

Libra en AMLD5

De Vijfde EU Anti-Money Laundering Directive (AMLD5) onderwerpt voor het eerst met naam en toenaam bepaalde cryptodienstverleners aan regelgeving ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering. Het gaat om aanbieders van cryptovaluta-gerelateerde wisseldiensten en aanbieders van zogeheten custodial wallets. In een eerder blog zijn wij uitgebreid op de reikwijdte en inhoud van deze verplichtingen ingegaan.

Indien partijen in Nederland bovengenoemde diensten gaan aanbieden met betrekking tot de Libra, zullen zij zich waarschijnlijk bij DNB moeten registeren en zich aan de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme houden. Partijen uit derde landen, zoals Calibra, kunnen zich volgens het huidige AMLD5 Implementatiewetsvoorstel niet bij DNB registeren – en dus niet bovengenoemde diensten in Nederland aanbieden – zolang de Minister daarover geen besluit heeft genomen. Op 10 januari 2020 moet AMLD5 in de nationale wetgeving van EU-lidstaten zijn geïmplementeerd.

Conclusie

Vanuit financieel toezichtrechtelijk perspectief roept het Libra-project verschillende interessante, complexe en grensoverschrijdende vragen op, nog los van de (politieke) discussies die op dit moment over Libra gevoerd worden. In deze blog zijn wij ingegaan op een aantal mogelijk relevante toezichtrechtelijke kaders, zonder daarbij uitputtend te willen zijn. Zo zijn wij niet ingegaan op de eventuele toepasselijkheid van bijvoorbeeld MiFID II, PRIIPs, EMIR en sanctieregelgeving.

NautaDutilh Blockchain & Tokens Group

De auteurs van deze blog maken deel uit van de NautaDutilh Blockchain & Tokens Group, bestaande uit specialisten op het gebied van onder meer toezichtrecht, bank- en effectenrecht, ondernemingsrecht, privacy, aansprakelijkheidsrecht, tax en compliance.