Hier ligt een enorme kans voor Nederland: we hebben de kennis, de geografische ligging en de bestaande (gas)infrastructuur om een grote speler te worden binnen de Europese waterstofeconomie. In deze vroege fase van de energietransitie zal dit echter niet lukken als we ons alleen op groene waterstof richten. Volgens verschillende casestudies, onder meer van CE Delft, is blauwe waterstof een essentiële stap bij de opbouw van de infrastructuur die nodig is om een volwassen Europese waterstofmarkt tot stand te brengen. Deze markt moet geleidelijk (uiteindelijk) 100% groen worden, via een energietransitie die op dit moment in gang wordt gezet. Deze 'blauwe' tussenfase maakt het mogelijk om de benodigde, complexe waterstofinfrastructuur op te schalen en de groene waterstofmarkt kosteneffectief en economisch levensvatbaar te maken.

De waterstofkleuren uitgelegd
Het  effect van waterstof op het klimaat hangt af van het productieproces. Om aan te geven welke technologieën en energiebronnen worden gehanteerd bij de productie van waterstof, worden kleuren gebruikt – net zoals energieleveranciers groene en grijze elektriciteit aanbieden. Het is een ware regenboog aan kleuren: van grijs, bruin en zwart tot groen, blauw en turquoise tot paars, roze en rood. En dat is niet eens het volledige spectrum. In deze blog bespreken we de belangrijkste kleurlabels voor waterstof: groen, blauw en grijs.

Groene waterstof is volledig klimaatneutraal en wordt geproduceerd via elektrolyse van water met behulp van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen, meestal wind en zon. Wil waterstof volgens de Europese Commissie echt groen zijn, dan moet het aan twee primaire eisen voldoen. Enerzijds moet de waterstof worden gemaakt via elektrolyse uit overtollige hernieuwbare energiebronnen. Anderzijds moet er een tijdscorrelatie zijn tussen waterstofproductie en elektriciteitsverbruik. Om een hoger verbruik van duurzame energie mogelijk te maken, moeten we de duurzame opwek opschroeven, aldus Hydrogen Europe.

Blauwe waterstof geldt als koolstofneutraal of koolstofarm omdat er geen CO2 direct in de atmosfeer terechtkomt.  Deze wordt tijdens het proces afgevangen. Hoewel blauwe waterstof geproduceerd wordt met aardgas, een fossiele brandstof, wordt de bij de productie vrijkomende CO2 opgevangen en permanent ondergronds opgeslagen of bijvoorbeeld als meststof gebruikt in kassen. Tegen deze CCUS-technologie (Carbon Capture, Storage and Utilisation) wordt wel bezwaar gemaakt omdat het duur en niet inherent koolstofvrij is; er worden op dit moment andere koolstofarme, goedkopere waterstoftechnologieën ontwikkeld.

Grijze waterstof is, net als blauwe waterstof, afkomstig van fossiele brandstoffen. Bij de productie wordt echter geen CO2 afgevangen en komt de CO2 in de atmosfeer terecht. Hoewel het op dit moment de meest geproduceerde waterstof is, die met name wordt benut als grondstof voor industrieel gebruik, is dit natuurlijk geen klimaatvriendelijke optie.

Blauwe route naar groen
Wereldwijd lopen er veelbelovende projecten om duurzame energie in te zetten voor de productie van waterstof. Als we 'klimaatneutraliteit' willen bereiken, is dit inderdaad de juiste route. Zo wil IJsland geothermische centrales gebruiken, terwijl in de Zwitserse Alpen waterkracht de toekomst heeft. In Nederland kunnen we op de Noordzee grote hoeveelheden windenergie opwekken en het overschot gebruiken voor de productie van groene waterstof. Wellicht dat op termijn ook getijden- en golfslagenergie kunnen worden ingezet. Tot die tijd is het van belang om waterstof en waterstofdragers te importeren, zodat we nu al kunnen opschalen en de huidige energiecrisis kunnen aanpakken.

Een klimaatneutrale energiebron is een doelstelling die door iedereen die zorgen heeft over de klimaatcrisis zal worden onderschreven. Als we ons echter alleen op groene waterstof richten – en de andere waterstofkleuren in het spectrum negeren – is het risico groot dat de broodnodige transitie van de Europese energievoorziening ernstige vertraging oploopt. De weg vrijmaken voor groene waterstof is een kwestie van 'en/en'. We kunnen fossiele brandstoffen niet zomaar aan de kant schuiven. We hebben ze nu nodig om ze later weer af te schaffen, zoals ook door klimaatexpert Lucian Peppelenbos wordt bepleit.

De aanleg van waterstofinfrastructuur vergt tijd en forse investeringen van alle belanghebbenden. Als we wachten tot we een overschot aan groene stroom hebben, is het gewoon te laat. Bij onvoldoende mogelijkheden voor energieopslag (voor bijvoorbeeld waterstof), kan het zelfs zijn dat de opwek van schone energie met zonneparken en windmolens regelmatig zal moeten worden stilgelegd. Om een overaanbod dat onze netwerken niet aankunnen op te vangen, hebben wij slimme opslagoplossingen nodig voor waterstof zodat wij met creatie van buffers overbelasting kunnen voorkomen. Met andere woorden, een 'of/of'-scenario waarbij alleen wordt ingezet op groene waterstof, doet geen recht aan de meer complexe realiteit. We kunnen beter zo snel mogelijk gaan investeren, ook als dit betekent dat we blauwe waterstof er voorlopig in houden. Volledig overschakelen op groene waterstof kan alleen geleidelijk en ook pas als het efficiënt en kosteneffectief is.

Samenwerking is de sleutel
De waterstofeconomie valt of staat bij samenwerking. Als advocatenkantoor leveren wij een bijdrage door mee te denken over de juridische aspecten. Samen werken we toe naar een toekomstbestendige, Europese waterstof- en CCUS-infrastructuur. Wil je ook bijdragen aan de transitie van grijze naar groene energie door deel te nemen in deze waterstofeconomie? We komen graag met je in contact.