Overzicht van wetsvoorstellen
Op 7 november heeft de Minister van Financiën een overzicht van wetsvoorstellen aangeboden, waaronder de 'Wet aanpak witwassen' dat de maatregelen uit het plan van aanpak om witwassen tegen te gaan zal bevatten. Het wetsvoorstel is op 2 december 2019 ter consultatie aangeboden en bevat kort gezegd drie maatregelen:

1. De eerste maatregel betreft een verbod op contante betalingen vanaf EUR 3.000 voor handelaren (beroeps- of bedrijfsmatige kopers en verkopers van goederen). Dit grensbedrag van EUR 3.000 mag niet worden omzeild door meerdere losse contante betalingen.
2. De tweede maatregel maakt het mogelijk dat instellingen zoals banken, die een wettelijke plicht hebben om transacties te monitoren, makkelijker gegevens met elkaar kunnen uitwisselen. Hierdoor wordt een gezamenlijke transactiemonitoring mogelijk gemaakt.
3. De derde maatregel zorgt ervoor dat instellingen die moeten voldoen aan de Wwft informatie met elkaar kunnen delen wanneer er bij hun cliënten tekenen zijn van integriteitsrisico’s. Het is de bedoeling dat instellingen voortaan, op het moment dat zij een verscherpt cliëntenonderzoek moeten verrichten, onderzoeken of op dat moment of in het verleden door hun cliënt gebruik is gemaakt van dienstverlening bij een andere instelling van dezelfde categorie. Indien dit het geval is, moet door de instelling meer informatie worden opgevraagd over gebleken integriteitsrisico's, en is de andere instelling verplicht deze informatie te verstrekken.

Pilot Serious Crime Task Force (STCF)
Uit een Kamerbrief van 6 december 2019 waarin vragen werden gesteld over - kort gezegd - witwasconstructies blijkt dat, in navolging van één van de maatregelen uit het plan van aanpak, namelijk die om de samenwerking tussen publieke en private partijen te intensiveren, de pilot Serious Crime Task Force (SCTF) van start is gegaan. In dit kader zou onder stringente voorwaarden witwassubjecten uit de opsporing kunnen worden gedeeld met grootbanken en vice versa, waardoor die banken relevante transacties beter zouden kunnen identificeren. De SCTF zet in op het detecteren van zogenaamde brokers (personen die georganiseerde, ondermijnende criminaliteit mede mogelijk maken door de bovenwereld met de onderwereld te verbinden met hun diensten en contacten), en het oppakken van fenomeengerichte projecten op bepaalde witwasthema’s in publiek-private samenwerking. Zowel deze samenwerking, als de samenwerking tussen poortwachters en de Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-NL), alsook de samenwerking met het Anti Money Laundering Center, wordt de komende tijd geïntensiveerd. Binnen deze samenwerkingsverbanden worden witwasfenomenen, -typologieën en -methoden vastgesteld en gedeeld.

Uit de Kamerbrief volgt dat in het kader van het plan van aanpak witwassen een bedrag ter beschikking is gesteld dat oploopt tot een structureel bedrag van EUR 29 miljoen vanaf 2021. Met dit bedrag zal de opsporing van witwassen, fraudebestrijding en ondermijning moeten worden geïntensiveerd en de capaciteit worden vergroot. Dit omdat meer en betere samenwerking, zowel privaat-privaat, publiek-privaat en publiek-publiek, naar verwachting zal leiden tot meer informatie en handelingsperspectief voor de overheidspartijen.

Kamerbrief over de voortgang van de maatregelen uit het plan van aanpak witwassen
Recentelijk, op dinsdag 14 januari jl., hebben de Minister van Financiën en de Minister van Justitie en Veiligheid de voorzitter van de Tweede Kamer door middel van een Kamerbrief geïnformeerd over de voortgang van de (voorgestelde) maatregelen uit het plan van aanpak witwassen. In deze kamerbrief benadrukken zij dat het belang van het voorkomen en bestrijden van witwassen en de uitvoering van de maatregelen uit het plan van aanpak onverminderd hoog is gebleven.

Een belangrijk onderwerp dat in deze Kamerbrief wordt aangesneden is het toezicht op, en de aangescherpte wetgeving voor trustkantoren. Reeds op 19 november 2019 heeft DNB een tussentijds toezichtbeeld gedeeld over de effecten van de aangescherpte wetgeving voor trustkantoren tot november 2019. Uit dit toezichtbeeld volgt dat DNB in het toezicht heeft gezien dat de trustsector nog niet klaar is met het incorporeren van de aangescherpte eisen, waardoor herstel- en handhavingstrajecten nodig zijn. Tot november 2019 heeft DNB in dit kader bijvoorbeeld tien formele handhavingsmaatregelen opgelegd (o.a. boetes, aanwijzingen, lasten onder dwangsom). Uit het onderzoek blijkt onder meer dat het vereiste cliëntenonderzoek niet altijd aanwezig is, waardoor in sommige gevallen integriteitsrisico's niet in beeld zijn, of lager worden ingeschat dan dat ze zijn, dan wel waardoor de effectiviteit van mitigerende maatregelen hoger wordt ingeschat dan die is. Ook valt op dat het cliëntenonderzoek niet altijd compleet is. In de Kamerbrief wordt aangegeven dat deze integriteitsrisico's vanwege de prioriteit voor de bestrijding hiervan onaanvaardbaar is. Om deze reden is besloten drie nadere maatregelen te nemen:

1. het verbieden van het gebruik van trustkantoren als doorstroomvennootschap¹, nu deze dienst volgens de Ministers enkel fiscale doelen kent en leidt tot ondoorzichtigheid, en onwenselijk is met het oog op de strijd tegen belastingontduiking en belastingontwijking;
2. het verbieden van het verlenen van diensten door trustkantoren waarbij landen betrokken zijn die a) op de hoogrisicolanden-lijst van de Europese Commissie staan (zie hierover ook ons blog over de hoogrisicolanden) of b) op de 'fiscale' lijst van de Europese Commissie met niet-coöperatieve rechtsgebieden; en
3. het starten van een onderzoek naar illegale trustdienstverlening om in beeld te krijgen of de strengere eisen van de Wtt 2018 en bovengenoemde maatregelen leiden tot verplaatsing naar de illegaliteit.

Naast de nieuwe maatregelen ten aanzien van de trustsector worden gaat de Kamerbrief vergezeld van een bijlage met een tabel waarin, gerubriceerd naar de drie pijlers, per maatregel de voortgang wordt weergeven. Hieruit volgt onder meer dat een verbod op contant betalingen vanaf EUR 3.000 voor handelaren is opgenomen in het wetsvoorstel van 2 december 2019 zoals hierboven besproken. Voor het uit omloop halen van coupures van EUR 500 moeten de actiepunten nog worden besproken in een vergadering van de Werkgroep Efficiency en Europese zaken. Ook zijn er vorderingen met betrekking tot de daadwerkelijke lancering van een pilot voor een gezamenlijk transactiemonitoringsysteem (het zogenaamde "TMNL") op initiatief van vijf Nederlandse banken. Er loopt daarbij een onderzoek naar de haalbaarheid van dit initiatief, welke hoogstwaarschijnlijk in de eerste helft van 2020 wordt afgerond.

Heeft u vragen over het plan van aanpak witwassen of de voorgestelde maatregelen? Neem dan gerust contact met ons op.

¹ Een doorstroomvennootschap (ook wel inhousevennootschap genoemd) is een vennootschap die tot dezelfde groep behoort als het trustkantoor en die door het trustkantoor wordt gebruikt ten behoeve van één of meerdere cliënten om gelden 'doorheen te laten stromen'. Doorstroomvennootschappen worden onder meer gebruikt bij de exploitatie van intellectueel eigendommen, bijvoorbeeld beeldrecht, royalties en licenties.