#1. Strengere eisen aan de interne meldprocedures voor meer werkgevers
De verplichting om een interne meldprocedure vast te stellen voor het melden van een vermoeden van een misstand binnen de organisatie is nu van toepassing op meer werkgevers. De verplichting gold al voor werkgevers met ten minste 50 werknemers, maar geldt nu ook voor werkgevers werkzaam in specifieke sectoren ongeacht het aantal werknemers (zoals de financiële dienstverlening). Bovendien geldt dat ook binnen groepen elke juridische entiteit met ten minste 50 werknemers een eigen interne meldprocedure moet hebben. Wel worden er wat mogelijkheden geboden voor flexibiliteit, zoals het delen van middelen tussen middelgrote ondernemingen (voor het in ontvangst nemen van de melding, alsmede het uitvoeren van onderzoeken daarnaar) en het aanstellen van een externe partij als meldpunt (voor het in ontvangst nemen van de melding en het versturen van een ontvangstbevestiging aan de melder).

De interne meldprocedures moeten aan strengere eisen voldoen. Onder meer omdat moet worden bepaald dat rapportage schriftelijk, mondeling of door een gesprek op een locatie mogelijk moet zijn, en omdat concrete termijnen voor de ontvangstbevestiging en informatie over de vervolgstappen moeten worden gegeven.

#2. De Wet bescherming klokkenluiders biedt meer bescherming aan klokkenluiders
De Wet bescherming klokkenluiders is in verschillende opzichten een verbetering vanuit het oogpunt van klokkenluidersbescherming. Zo is het benadelingsverbod uitgebreid en de bewijslast verschoven naar de werkgever. De melder hoeft slechts aan te tonen dat hij redelijke gronden had om te melden, en dat sprake is van benadeling. Het is dan aan de werkgever om te bewijzen dat er geen causaal verband is.

Verder bepaalt de wet dat zwijgbedingen die het recht beperken of ontnemen om een vermoeden van een misstand te melden of openbaar maken, in beginsel nietig zijn. Ook is een melder in geval van een vermoeden van een misstand niet aansprakelijk voor een inbreuk op een geheimhoudingsbeding. Tot slot zijn melders ook vrijgesteld van aansprakelijkheid voor het verwerven van of de toegang tot de informatie die in de melding is opgenomen of die openbaar wordt gemaakt, tenzij het verwerven van of de toegang tot die informatie strafbaar is gesteld (bijvoorbeeld bij hacking).

#3. Nieuwe sanctiebevoegdheden tegen werkgevers voor het Huis voor Klokkenluiders 
De Wet bescherming klokkenluiders gaat voorzien in bestuursrechtelijke sanctiebevoegdheden voor het Huis voor Klokkenluiders aan werkgevers/ opdrachtgevers van melders en kan deze sancties opleggen als zij:
•    zich niet goed gedragen tegen de melder; 
•    geen opvolging geven aan de aanbevelingen van het Huis voor Klokkenluiders; en/of
•    geen goed intern meldkanaal hebben ingericht. 

Het Huis voor Klokkenluiders kan, afhankelijk van de aard van de overtreding en de gevolgen daarvan, een herstelsanctie (een last onder dwangsom) of een bestraffende sanctie (een bestuurlijke boete) opleggen.  De nieuwe sanctiebevoegdheden voor het Huis voor Klokkenluiders en de hoogte van de bestuurlijke boete die zij kan opleggen zijn op dit moment nog niet in werking getreden. Dit wordt verder uitgewerkt in een algemene maatregel van bestuur. 

Daarnaast bestaat de mogelijkheid om zowel strafrechtelijk als civielrechtelijk te handhaven ten aanzien van zowel werkgevers en opdrachtgevers als melders. Het zwartmaken van een melder, werkgever of opdrachtgever kan bijvoorbeeld strafrechtelijk worden gesanctioneerd wegens smaad of laster. Als werkgevers, opdrachtgevers of melders de geheimhoudingsverplichting schenden die is neergelegd in de Wet bescherming klokkenluiders, handelen zij in strijd met het verbod op de schending van een wettelijke geheimhoudingsplicht, zoals bepaald in het Wetboek van Strafrecht. Dit kan eveneens strafrechtelijk gesanctioneerd worden.

Aankomende wetswijziging
De bepalingen uit de wet gelden sinds 18 februari 2023. Er is een uitzondering gemaakt voor organisaties met 50 tot 249 medewerkers: die hebben tot 17 december 2023 de tijd om hun interne meldprocedure in lijn te brengen met de eisen van de wet. Momenteel werkt de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aan een algemene maatregel van bestuur om de interne meldprocedure op het punt van het anoniem melden te versterken. Een andere openstaande kwestie zijn de sancties die het Huis voor Klokkenluiders aan werkgevers mag opleggen. Het streven van de minister is om in het najaar van 2023 het volgende wetsvoorstel in consultatie te brengen. Dit zal onderwerpen bevatten die voortvloeien uit de evaluatie van de Wet Huis voor Klokkenluiders in 2020. Ook komt er een voorstel voor de instelling van een fonds voor de juridische en psychosociale ondersteuning van klokkenluiders.

Wij denken graag met u mee bij het opstellen of actualiseren van interne meldprocedures. Ook kunnen we u in het geval van een eventuele melding adviseren over de aangewezen opvolging en aanpak. Hebt u vragen over de nieuwe wet of de betekenis van specifieke aspecten ervan? Of wilt u onze nieuwsbrief over dit onderwerp ontvangen of deelnemen aan toekomstige webinars? We horen graag van u.