Maar wanneer spreekt men nu juist van namaak? Producten die identiek zijn aan hetgeen beschermd wordt door een intellectueel eigendomsrecht, of er zodanig mee overeenstemmen dat de consument kan denken dat de producten afkomstig zijn van de intellectuele eigendomsrechtenhouder, kunnen inbreuk maken op die exclusieve rechten en worden dus als namaak beschouwd. In sommige gevallen, – bijvoorbeeld wanneer een merk zodanig bekend is – kan het volstaan dat de gelijkenis een voordeel verschaft aan de namaker opdat er sprake is van een inbreuk op de exclusieve rechten. 

Namaakproducten, zoals speelgoed, worden vaak online aangekocht. Dit gaat echter gepaard met een aantal, niet te verwaarlozen, risico's. 

Zo kunnen internationale zendingen (extra-EU) tegengehouden worden door de douanediensten van de internationale lucht- en (zee-)havens zodra er een vermoeden is van namaak. Zij baseren zich daarvoor op EU Verordening nr. 608/2013 inzake de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten door de douane, ook gekend als de “Douaneverordening”. 

In de praktijk kunnen houders van intellectuele eigendomsrechten een verzoek indienen bij de bevoegde douanediensten. Worden de douanediensten vervolgens geconfronteerd met goederen die inbreuk lijken te maken op de intellectuele eigendomsrechten zoals vervat in een (ingediend) verzoek, dan houden zij de goederen in kwestie gedurende tien werkdagen (eenmaal verlengbaar met tien werkdagen) vast (“opschorting van de vrijgave”). Gedurende die termijn is het aan de houder van het intellectueel eigendomsrecht om na te gaan of de goederen namaak zijn, dan wel of er onvoldoende rechten werden geschonden om op te treden. Doordat goederen soms zodanig goed worden nagemaakt, is een grondige analyse vereist. In sommige gevallen kan men slechts door de aanwezigheid van een afwijkend serienummer of een niet-originele kleur bepalen dat het speelgoed niet door de officiële fabrikant werd vervaardigd. 

In geval van namaak en afwezigheid van verzet door de bestemmeling (degene die het pakje heeft besteld), worden de goederen vernietigd. Verweert de bestemmeling zich alsnog tegen de vernietiging van de goederen, dan dient de houder van het intellectueel eigendomsrecht een procedure in te leiden om te bepalen of er sprake is van een inbreuk op de intellectuele eigendomsrechten, opdat de zending niet wordt vrijgegeven. Zendingen van zeer kleine aantallen (drie stuks of minder, dan wel een brutogewicht lager dan twee kilo), waarvoor een specifiek verzoek werd ingediend, zullen automatisch vernietigd worden bij een vermoeden van namaak. 

Risico's voor consumenten van online aangekochte namaakgoederen zijn aldus veelvoudig:
- Indien gedetecteerd als namaak, worden pakjes wellicht tegengehouden en vervolgens vernietigd bij de douane. 
- Zelfs indien het speelgoed niet wordt vernietigd kunnen er vragen rijzen omtrent de kwaliteitsvereisten die een gewoonlijk verwacht van het soort speelgoed waarmee hij bekend is. 
- Inbreukmakende praktijken worden gefinancierd ten nadele van de investeringen in marketing en kwaliteit, door eerlijke speelgoedfabrikanten. 

Om te vermijden dat de Sint of de Kerstman met lege handen achterblijft is het dus aan te raden speelgoed enkel op geverifieerde e-commerceplatformen aan te kopen. Gelet op de soms feilloze namaak, is een vergrote waakzaamheid omtrent de kenmerken van het speelgoed alsook de prijs – in vergelijking met die in de fysieke winkels of andere webshops – aan de orde. 

Ten slotte dient erop te worden gewezen dat, zelfs wanneer men zich laat vangen door een ongewenst imitatieproduct of speelgoed dat niet voldoet aan de beoogde kwaliteitsvereisten, beroep kan worden gedaan op het wettelijk herroepingsrecht van veertien dagen na de levering (behoudens een aantal uitzonderingen). In de praktijk bieden vele webwinkels bovendien een nog langere termijn, van bijvoorbeeld dertig dagen, aan voor het terugzenden van pakketjes. Eventuele terugzendingskosten kunnen daarbij wel voor rekening zijn van de consument. 

Een gewaarschuwd (Kerst)man is er twee waard…